فهرست مطالب
نورپردازی فراتر از تامین روشنایی، هنری است که با استفاده از نور، به فضاها هویت بخشیده و با افزایش زیبایی محیط مستقیما بر روح و روان افراد تاثیر می گذارد. در طراحی نورپردازی، با انتخاب دقیق نوع نور، شدت آن، رنگ و زاویه تابش، می‌توان فضاهای مختلف را به شکلی جذاب و کارآمد روشن کرد. طراحی نورپردازی مناسب به ویژه در اجرای نورپردازی شهری حائز اهمیت است. چراکه به طور مستقیم بر کیفیت زندگی شهروندان تاثیر می گذارد. در این مقاله سعی داریم به اهمیت طراحی نورپردازی با محوریت نورپردازی شهری بپردازیم.
اهمیت نورپردازی
نورپردازی مناسب و کافی میتواند فضاهای سرد و بی روح را به محیط های گرم تبدیل کند و با کاهش خطر حوادث احساس امنیت را افزایش بدهد. از انجایی که رنگ ها و شدت نور بر روحیه و احساسات افراد تاثیر می گذارد می تواند به افزایش تمرکز و بهروری در محیط های کاری و آموزشی کمک کند. این موارد به ویژه در نورپردازی شهری اهمیت بیشتری دارند. چرا که روشنایی شهر به صورت مستقیم در کیقیت زندگی شهرواندان تاثیرگذار است و همه جنبه های زندگی آن ها را در بر میگیرد. نورپردازی شهری با افزایش امکان دید در شب، امکان بروز حوادث ناگوار را کاهش می دهد. امکان فعالیت های شبانه و رونق اقتصادی را فراهم می کند. و مهم تر از همه با تاکید بر بناها و معماری شهری، هویت و زیبایی یک شهر را تقویت کرده و آن را از سایر شهرها متمایز می کند.
اصول طراحی نورپردازی
تناسب با کاربری فضا:
نوع نورپردازی باید با کاربری فضا هماهنگ باشد. مثلاً در یک اتاق نشیمن نورپردازی ملایم و گرم مناسب‌تر است، در حالی که در یک محیط کاری نورپردازی روشن‌تر و متمرکزتر مورد نیاز است. در حوزه شهری نیز طراحی نورپردازی باید با سبک معماری ساختمان‌ها و فضاهای شهری هماهنگ باشد و با بافت تاریخی و فرهنگی شهر نیز سازگاری داشته باشد.
توجه به رنگ‌ها:
رنگ نور میتواند بر احساسات و ادراک افراد تأثیر بگذارد. بنابراین به هنگام انتخاب رنگ جهت اجرای نورپردازی شهری باید به حسی که قرار است فضا به شهروندان القا کند توجه داشته باشیم.
کنترل شدت نور:
شدت نور باید با توجه به فعالیت های انجام شده در فضا تنظیم شود. نور زیاد میتواند باعث خستگی چشم و سردرد شود، در حالی که نور کم نیز میتواند دید را کاهش دهد. در طراحی نورپردازی شهری استفاده از نورهای با شدت و جهت مناسب، آلودگی نوری را کاهش داده و آسمان شب را تاریک نگه می‌دارد.توجه به زاویه‌ی تابش نور:
زاویه‌ی تابش نور بر روی اجسام و سطوح میتواند بر ظاهر و احساس آنها تأثیر بگذارد. نور مستقیم میتواند سایه های تند ایجاد کند، در حالی که نور غیرمستقیم فضایی نرم‌تر و دلنشین‌تر ایجاد می‌کند.
استفاده از لایه‌های نور:
استفاده از چندین لایه نور با شدت ها و رنگ های مختلف میتواند به ایجاد عمق و جذابیت در فضا کمک کند.
توجه به انرژی مصرفی:
استفاده از منابع نوری کم مصرف و سیستم های کنترل هوشمند، در کاهش مصرف انرژی تاثیر گذار هستند.
انواع نورپردازی
نورپردازی انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
- نورپردازی عمومی: منظور از نورپردازی عمومی، تامین روشنایی کلی فضا و ایجاد دید کافی می باشد. که در طراحی نورپردازی شهری ایجاد فضاهای دلنشین و امن برای مردم در پارک‌ها، میدان‌ها و خیابان‌ها را شامل شده و برای این منظور از پایه ها و چراغ های نوری استفاده می شود.
- نورپردازی تأکیدی: همانطور که از اسم آن مشخص است عناصر مختلف را با استفاده از نور برجسته می کند. در طراحی نورپردازی شهری، از این روش برای برجسته تر و زیباتر کردن بناهای تاریخی، ساختمان ها و المان های شهری استفاده می شود.
- نورپردازی وظیفه‌ای: منظور از نورپردازی وظیفه ای، تأمین نور کافی برای انجام فعالیت‌های خاص می باشد مثل نورپردازی مسیرهای پیاده و دوچرخه سواری به منظور افزایش ایمنی و دید در شب در این مسیرها.
- نورپردازی دکوراتیو: ایجاد جلوه های بصری زیبا و جذاب با استفاده از نور.
حالات مختلف نورپردازی
- نورپردازی مستقیم: تابش مستقیم نور بر روی یک نقطه یا سطح خاص.
- نورپردازی غیرمستقیم: تابش نور به سقف یا دیوارها برای ایجاد نور.
- نورپردازی مخفی: پنهان کردن منابع نوری برای ایجاد جلوه‌های بصری جالب.
- نورپردازی خطی: استفاده از نوارهای نوری برای ایجاد خطوط نورانی.
به طور کلی حضور منبع نور نسبت به هدف نورپردازی می تواند وضعیت های مختلفی به خود گیرد. تابش نور از بالا، پایین، مستقیم(از روبرو و از پشت سر)و زاویه دار(از بالا و پایین)، حالت هایی هستند که در آن منبع نور خارج از عنصر مورد نورپردازی قرار داشته و اصطلاحاً نور از بیرون بدان تابیده می شود. در برخی موارد نیز منبع نور در خود عنصر کار گذاشته می شود که موجب روشنایی کل آن می گردد. در شکل زیر حالت های مختلف نورپردازی و کاربرد آن ها در طراحی نورپردازی شهری نمایش داده شده است.
نورپردازی و فناوری‌های جدید
با پیشرفت تکنولوژی، امکانات جدیدی برای طراحی نورپردازی فراهم شده است. امروزه از لامپ های LED؛ به علت مصرف انرژی پایین، طول عمر بالا و تنوع در رنگ؛ در طراحی نورپردازی شهری استفاده می شود. سیستم های کنترل هوشمند نیز به دلیل امکان تنظیم شدت و رنگ نور و حتی الگوهای نورپردازی مورد استقبال زیادی قرار گرفته اند. به علاوه استفاده از نرم افزار های طراحی نورپردازی، به منظور شبیه سازی نورپردازی قبل از اجرا از دیگر موارد پیشرفت تکنولوژی در این زمینه می باشد.
مراحل طراحی نورپردازی شهری
- تحلیل فضا: شناخت ویژگی‌های فیزیکی، بصری و کاربری فضا، اولین قدم در طراحی نورپردازی است.
- تعیین اهداف: عیین اهداف طراحی، مانند ایجاد امنیت، زیبایی‌شناسی یا تقویت هویت، به انتخاب مناسب منابع نوری و تکنیک‌های نورپردازی کمک می‌کند.
- انتخاب منابع نوری: انتخاب نوع لامپ، شدت نور، رنگ نور و زاویه تابش، بر اساس اهداف طراحی و شرایط محیطی انجام می‌شود.
- طراحی طرح نورپردازی: ایجاد طرحی دقیق از نحوه قرارگیری منابع نوری و جهت تابش نور، به پیش‌بینی نتیجه نهایی کمک می‌کند.
- اجرا و نظارت: اجرای طرح نورپردازی با دقت و نظارت بر عملکرد آن، تضمین‌کننده موفقیت پروژه است.
نتیجه‌گیری
نور در شهر به عنوان یکی از عناصر غیرکالبدی منظر شهری، تأثیر بسیار زیادی در کیفیت فضا، احساس، ادراک و تصویر ذهنی افراد از محیط دارد. با توجه به اهمیت این موضوع، طراحی نورپردازی شهری باید با دقت و برنامه‌ریزی دقیق انجام شود تا بتوان به بهترین نتیجه دست یافت. در هر طراحی نورپردازی شهری بسته به اینکه چه عنصری از فضا با چه نوع نوری و از چه زاویه ای نورپردازی شود، کیفیت و حالت متفاوتی ایجاد می کند که آشنایی با آنها توسط طراحان شهری امری ضروری است. طراحان شهری شرکت آریا تدارک شایگان با استفاده از ابزارها و اسنادی که تهیۀ آن را به عهده دارند، مانند راهنمای طراحی شهری، کدهای طراحی شهری و … می توانند در ارتباط با چگونگی نورپردازی فضاهای شهری و حال و هوای مورد انتظار از آن اظهار نظر نمایند و شما را در این زمینه یاری رسانند.
